هیأت وزیران در جلسه 1401/8/25 به پیشنهاد وزارت صنعت، معدن و تجارت (با همکاری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور و سازمان برنامه و بودجه کشور) به استناد بند (ب) ماده (1) قانون جهش تولید دانش‌بنیان ـ مصوب 1401 ـ آیین‌نامه بند یادشده را به شرح زیر تصویب کرد:
آیین‌نامه اجرایی بند (ب) ماده (1) قانون جهش تولید دانش‌بنیان
ماده 1- در این آیین‌نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:
1- قانون: قانون جهش تولید دانش‌بنیان ـ مصوب 1401 ـ
2- شورا: شورای راهبری فناوری‌ها و تولیدات دانش‌بنیان.
3- معاونت: معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور.
4- دستگاه اجرایی: دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده (5) قانون مدیریت خدمات کشوری ـ مصوب 1386ـ
5- اقلام راهبردی: کالاها و خدمات مورد نیاز دستگاه‌های اجرایی که از شرایط مندرج در بند (الف) ماده (1) قانون برخوردار هستند.
6- محصولات دانش‌بنیان: کالاها و خدمات موضوع قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات ـ مصوب 1389 ـ و اصلاحات بعدی آن.
تبصره- طرح‌های عمرانی از شمول تعاریف موضوع بندهای (5) و (6) این ماده مستثنی می‌باشند.
ماده 2- با هدف توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و پیاده‌سازی الزامات آن در بخش‌های تخصصی:
1- دستگاه‌های اجرایی موظفند ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه، برنامه اجرایی حمایت از تولید دانش‌بنیان بخش مرتبط با دستگاه خود را با هدف ارتقای بهره‌وری، مدیریت سبز، کاهش ارزبری و توسعه صادرات کشور در قالب محورهای زیر تدوین و برای تصویب به شورا ارائه دهند:
الف- فهرست اقلام راهبردی و محصولات دانش‌بنیان مورد نیاز بخش مربوط.
ب- ارزیابی توانمندی فنی و تولیدی کشور در زمینه اقلام راهبردی.
پ- چگونگی به‌کارگیری منابع و اختیارات دستگاه اجرایی در بومی‌سازی، توسعه تولید و افزایش صادرات اقلام راهبردی و محصولات دانش‌بنیان.
ت- محورهای استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور و شرکت‌های دارای توانمندی تحقیق و توسعه در اجرای وظایف قانونی و بهسازی فرایندهای دستگاه اجرایی.
ث- توسعه زیست‌بوم نوآوری بخشی اعم از دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی، پارک‌های فناوری، مراکز نوآوری، شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور و بهره‌برداران و ارائه‌کنندگان خدمات تخصصی و صندوق‌ها و نهادهای مالی.
2- چهارچوب تفصیلی برنامه‌های اجرایی حمایت از تولید دانش‌بنیان در قالب سرفصل‌های فوق توسط شورا تصویب و به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ می‌شود. در چهارچوب تفصیلی لازم است محورهای زیر مورد تأکید قرار گیرد:
الف- روش‌های به کارگیری ابزارهای تنظیم‌گری و تسهیل‌گری در فعالیت کسب‌وکارهای جدید به طور مستمر.
ب- روش‌های اعلام نیازمندی‌های فناورانه و نحوه تجمیع تقاضا به ویژه در سازمان‌ها و شرکت‌های تابع و وابسته و پایش مستمر آن.
پ- پیش‌خرید و خرید تضمینی اقلام راهبردی و محصولات دانش‌بنیان مورد نیاز با استفاده از ظرفیت توسعه‌ای بخش.
ت- چگونگی توسعه دفاتر طراحی صنعتی و صنایع ماشین‌سازی و ساخت تجهیزات در بخش مربوط.
ث- تولید بار اول محصولات دانش‌بنیان و اقلام راهبردی و پایش مستمر آن.
ج- توسعه اقتصاد چرخشی و راهبردهای زیست محیطی در بخش مربوط.
چ- هوشمندسازی فرایندهای داخلی و نحوه تعاملات با کسب‌وکارها با استفاده از توان شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور.
تبصره 1- مصوبات هیأت وزیران با موضوع آیین‌نامه حمایت از تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین در خصوص وزارتخانه‌های مرتبط، به عنوان برنامه اجرایی حمایت از تولید دانش‌بنیان بخش مربوط تلقی می‌شود.
تبصره 2- کلیه دستگاه‌های اجرایی مکلفند هرساله نسبت به بروزرسانی برنامه اجرایی مربوط و تصویب آن در شورا اقدام نمایند و در خصوص مصوبات هیأت وزیران، پیشنهاد آن را جهت تصویب به دولت ارائه نماید.
تبصره 3- کلیه دستگاه‌های اجرایی موظفند در تدوین برنامه حمایت از تولید دانش‌بنیان بخش مرتبط، برنامه‌های مرتبط با دستگاه‌ها، سازمان‌ها و شرکت‌های تابع و وابسته به خود را نیز لحاظ نمایند.
تبصره 4- دستگاه‌های اجرایی موظفند گزارش عملکرد برنامه حمایت از تولید دانش‌بنیان بخش مربوط شامل اقدامات انجام شده و شاخص‌های عملکرد بخش مرتبط را به صورت سالانه به شورا ارائه دهند.
تبصره 5- وظیفه تدوین شاخص‌های عملکردی مربوط به دستگاه‌های اجرایی و نظارت و پیگیری اجرای آیین‌نامه‌های مذکور برعهده دبیرخانه شورا است.
ماده 3- با هدف تقویت تولید و ساماندهی نظام استاندارد مورد نیاز برای ارتقای کیفی، توسعه بازار و صادرات اقلام راهبردی و محصولات دانش‌بنیان:
1- در اجرای جزء (4) بند (ب) ماده (4) قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی ـ مصوب 1389 ـ ارائه‌کنندگان محصولات داخلی مجازند گواهی انطباق محصول را از مراکز تأیید صلاحیت داخلی ارائه کنند و الزام آن‌ها به دریافت تأییدیه از مراکز بین‌المللی ممنوع است.
2- دستگاه‌های اجرایی مکلفند با همکاری سازمان ملی استاندارد ایران نسبت به فراهم شدن امکان ارائه گواهی انطباق محصول توسط مراکز تأیید صلاحیت داخلی از طریق توسعه آزمایشگاه‌های داخلی و یا همکاری‌های بین‌المللی اقدام نمایند.
3- دستگاه‌های اجرایی موظفند با عضویت کلیه زیرساخت‌های آزمایشگاهی مراکز تابع و وابسته خود در شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی معاونت در چهارچوب مصوبات شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری نسبت به ایجاد دسترسی مناسب به خدمات آزمون به متقاضیان اقدام کنند.
4- دستگاه‌های اجرایی موظفند با هدف ارتقای فناوری و سطح کیفیت محصولات داخلی، در مواردی که از سوی دبیرخانه شورا مشخص می‌شود، نسبت به روزآمدسازی و تدوین استانداردهای اجباری با اولویت اقلام راهبردی و پیشنهاد تصویب به مراجع ذی‌صلاح اقدام نمایند.
تبصره- سایر سازمان‌های تدوین‌کننده مقررات و ضوابط فنی اجباری اعم از سازمان غذا و دارو، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نیز مشمول این بند می‌باشند.
5- دستگاه‌های اجرایی موظفند تمامی زیرساخت‌ها و تجهیزات آزمایشگاهی خود را بر اساس مصوبات شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری در سامانه نظام فکرنو ایده(ها) و نیازها (نان) و بخش جستجوی آزمایشگاه‌های مرجع (جام) برای خدمات‌دهی ثبت نمایند.
6- سازمان ملی استاندارد ایران موظف است نسبت به کسب اعتبار بین‌المللی گواهینامه‌های نهادهای ارزیابی انطباق داخلی از طریق بازنگری و اصلاح ساختار مرکز تأیید صلاحیت ایران بر اساس ضوابط و استانداردهای بین‌المللی و نیز عضویت کامل ایران در اتحادیه بین‌المللی تأیید صلاحیت آزمایشگاهی (آی‌ال‌ای‌سی) اقدام نماید.
ماده 4- با هدف تسهیل تشریفات بازرگانی و کاهش هزینه‌های تولید اقلام راهبردی و محصولات دانش‌بنیان، گمرک جمهوری اسلامی ایران موظف است:
1- نسبت به تعیین و راه‌اندازی گمرکات اجرایی تخصصی دانش‌بنیان و یا ایجاد مسیر سبز برای شرکت‌های دانش‌بنیان ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه اقدام نماید.
2- نمونه‌های تجاری و نمونه‌های کالا برای هر محصول/شرکت یک بار در سال به منظور انجام تحقیقات واردشده توسط شرکت‌های دانش‌بنیان در راستای فعالیت‌های دانش‌بنیان، مشمول مقررات بند (ب) ماده (40) قانون امور گمرکی ـ مصوب 1390 ـ و بند (1) ماده (38) آیین‌نامه اجرایی قانون مقررات صادرات و واردات بوده و بدون اخذ ثبت سفارش، تنظیم اظهارنامه گمرکی، ارائه گواهی انطباق با استاندارد و نظایر آن ترخیص نماید. استفاده از تسهیلات فوق با تشخیص معاونت است که در هر مورد از طریق سامانه جامع گمرکی به گمرک جمهوری اسلامی ایران اعلام می‌گردد. دستورالعمل این بند توسط معاونت و با همکاری گمرک جمهوری اسلامی ایران و وزارت صنعت، معدن و تجارت ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه تدوین و ابلاغ می‌شود.
ماده 5- به منظور تسهیل فرایندهای فروش اقلام راهبردی و محصولات دانش‌بنیان و تضمین بازپرداخت تعهدات دولت، کلیه دستگاه‌های اجرایی و شرکت‌ها و سازمان‌های تابع و وابسته آن‌ها مجازند با رعایت قوانین و مقررات و در چهارچوب ضوابط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، قراردادهای خود با شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور را از طریق سازوکار اعتبار اسنادی داخلی (ال‌سی) توسط بانک‌ها، صندوق نوآوری و شکوفایی یا صندوق‌های پژوهش و فناوری غیردولتی منعقد نمایند، به طوری که حداکثر سه ماه پس از ارائه صورت وضعیت و تأیید انجام تعهدات توسط کارفرما، شرکت مجری توسط بانک‌ها یا صندوق‌های طرف قرارداد، مطالبات قراردادی خود را دریافت نماید. دستورالعمل اجرایی این ماده ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه توسط معاونت با همکاری وزارت امور اقتصادی و دارایی، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و سازمان برنامه و بودجه کشور تدوین و ابلاغ می‌شود.
ماده 6- به منظور به کارگیری ظرفیت‌های پژوهشی اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و مرکز آموزش عالی و پژوهشی در تولید اقلام راهبردی و محصولات دانش‌بنیان و در اجرای ماده (22) قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (2) ـ مصوب 1393 ـ:
1- انعقاد قرارداد میان شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیانی که اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها، مراکز و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی شاغل در سمت‌های آموزشی و پژوهشی با اطلاع مدیریت دانشگاه، سهامدار، دارای سهم‌الشرکه یا عضو هیأت مدیره آن‌ها هستند با دستگاه‌های اجرایی در راستای فعالیت دانش‌بنیان آن‌ها مجاز است.
2- متن زیر به عنوان تبصره به ماده (19) آیین‌نامه طبقه‌بندی و تشخیص صلاحیت پیمانکاران موضوع تصویبنامه شماره 48013/ت23251هـ مورخ 1371/12/11 الحاق می‌شود:
تبصره- اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی در صورت داشتن سهام یا سهم‌الشرکه و عضویت در هیأت مدیره شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان از شمول ممنوعیت بند (ب) این ماده مستثنی می‌باشند.
3- در انتهای تبصره (2) بند (ب) ماده (9) آیین‌نامه تشخیص صلاحیت مشاوران موضوع تصویبنامه شماره 20637/ت28437هـ مورخ 1383/4/23، عبارت "اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی در صورت داشتن سهام یا سهم‌الشرکه و عضویت در هیأت مدیره شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان، مشمول ممنوعیت قانونی معامله با دولت نمی‌باشند." الحاق می‌شود.
ماده 7- در راستای ترغیب و تشویق اعضای هیأت علمی به فعالیت‌های شاخص فناورانه، دستورالعمل پایه‌های تشویقی (شصت پایه) ابلاغی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای تمامی اعضای هیأت علمی اعم از شاغلین مؤسسات پژوهشی وابسته به دستگاه‌های اجرایی که از طریق مراکز جذب وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به کار گرفته شده یا می‌شوند، در سقف اعتبارات دانشگاه و از سال 1402 اجرا می‌شود.
ماده 8- بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است نسبت به تدوین سازوکار ارائه بیمه فعالیت‌های مرتبط با پژوهش، فناوری و نوآوری اقدام نماید و دستورالعمل اجرایی مربوط را با همکاری معاونت و وزارت علوم تحقیقات و فناوری تهیه و برای تصویب به مراجع ذی‌صلاح پیشنهاد نماید.
ماده 9- دبیرخانه شورا موظف است گزارش اجرای این آیین‌نامه را سالانه به شورا ارائه کند.
